درباره کویر ریجن یا ریگ جن
کویر ریجن یا ریگ جن کویری پر رمز و راز است و به دلیل اسرار آمیر بودنش به مثلث برمودای ایران نیز شهرت دارد. این کویر در بین عامه به مثلث برمودای ایران معروف است. این کویر در جنوب غربی و غرب دشت کویر، جنوب سمنان، جنوب شرق گرمسار، شرق منطقه حفاظت‌شده کویر، شمال انارک و غرب جندق قرار گرفته است و وسعتی برابر با ۳۸۰۰ کیلومترمربع دارد. هیچ‌گونه چشمه یا چاه آبی در این منطقه وجود ندارد و منطقه کاملا برهوت و خالی از حیات است. در بیشتر نقشه‌ها نامی از این منطقه نبرده شده است.کویر ریجن جذابیت‌های خاص خود را برای کویرنوردان مخصوصا در نیمه دوم سال دارد. کویر نوردان اغلب به دنبال دیدن هیجان و البته سکوت و عظمت کویر هستند و این منطقه از بهترین مقاصد کویرنوردان می‌تواند باشد. در ایران سرزمین‌های کویری بسیاری با داستان های خاص وجود دارند که کویر ریجن نیز از این قاعده مستثنی نیست و همانطور که از نام ریجن پیداست افسانه‌های مطرح شده در رابطه با کویر ریجن مربوط به جن و ارواح است.
چرا بازدید از کویر ریجن پیشنهاد می شود
• کویر ریجن کویری مرموز و مثلث برمودای ایران است که گردش در آن برای کسانی که به دنبال ماجراجویی هستند بسیار جذاب است.
• گردش در کویر ریجن یک سفر متفاوت و هیجان انگیز به شمار می‌رود که در خاطر گردشگران بعنوان تجربه‌ای تکرار ناپذیر خواهد ماند.
• کویر ریجن به دلیل موقعیت کویری‌اش شبهای پر ستاره‌ای دارد و برای کسانیکه مشتاق دیدن شبهای پر ستاره و صورت‌های فلکی هستند مکانی بسیار محبوب است.
• این مکان برای سفرهای گروهی نیز یک مقصد مناسب است.
تاریخچه اکتشاف ریگ جن
تنها دو کویر شناس اروپایی در گذشته در سفرنامه‌های خود به وجود چنین کویری در ایران اشاره‌ای کرده‌اند. ریگ جن، شگفت‌انگیز‌ترین اسرار‌آمیز‌ترین و ترسناک‌ترین منطقه ایران است، با باتلاق‌های سهمگین که مرگ را برای هر موجودی زنده‌ای به ارمغان می‌آورد. اتفاقات بی‌پاسخ و توجیه نشده بسیاری در این منطقه روی‌داده است و نمک‌زار‌های این منطقه محل قتل و دفن موجودات زنده بسیاری بوده است. زیربنای ریگ جن یک دشت فرسایش یافته است که در حال حاضر تپه‌های ماسه‌ای برخان و تپه‌های ماسه‌ای هرمی (قورد) آن را اشغال کرده است. تمام ریگ جن دارای رسوبات نمکی فراوان است که عمده رسوبات و مواد فرسایشی آن از دامنه‌های فرسایش یافته البرز شکل‌گرفته است. فرورفتن در گل و لجن در «ریگ جن»، شاید یکی از خطرناک‌ترین اتفاقاتی باشد که ممکن است گریبان گیر مسافران ناوارد شود و آنها را به کام مرگ بکشاند.
سال‌های متمادی، هیچ‌کس جرئت آنکه به «ریگ جن» سفر کند و راز این کویر اسرار‌آمیز را کشف کند، نداشت، یا اگر حتی جرئتش را هم داشت، به دلیل ناآشنایی با منطقه درراه می‌ماند. سون‌هدین در سال ۱۹۰۰ ریگ‌جن را کشف کرد و بعدازآن هم آلفونز گابریل در سال ۱۹۳۰ از نزدیکی آن گذر کرد؛ اما هیچ‌کدام نتوانستند از این بخش از کویر عبور کنند و ناچار به سمت یزد برگشتند؛ اما عبور از آن همچنان برای کویرنوردان به‌صورت یک رؤیا باقی ماند تا اینکه بالاخره در سال ۱۹۹۷ طلسم ریگ‌جن توسط علی پارسا، کویرشناس مقیم آمریکا شکسته شد. او به همراه آقای میران زاده، رئیس وقت پارک ملی کویر، با هواپیما برافراز ریگ جن رفتند تا ثابت کنند که هیچ‌چیز شگفت‌انگیزی در ریگ جن وجود ندارد. علی پارسا، اما یک سال بعد، با ماشین وارد «ریگ جن» شد و بعدازآن بسیاری از کویرنوردان از «ریگ جن» گذشتند. البته با تجهیزات کامل که نه گرفتار روح شدند و نه جن‌زده!
موقعیت جغرافیایی کویر ریگ جن
به‌صورت اجمالی این منطقه در محدوده جغرافیایی مرکز ایران در قسمت غربی کویر مرکزی یا دشت کویر قرار گرفته است و از شمال به جاده نظامی سمنان به معلمان، ارتفاعات کوه گوگرد، شهرستان گرمسار، از غرب به پارک ملی کویر، ارتفاعات نخجیر، کوه طلحه، شیطان کوه، کوه دم و تنگ ظلمات، از شرق به محور ارتباطی جندق به معلمان و از جنوب به محور انارک به چوپانان و کوه ملاهادی (کوه بزرگی) محدود می‌شود. گسترش ریگ جن از شمال غرب به جنوب شرق است و وسعتی در حدود 90 هزار کیلومترمربع دارد.
گسترش ریگ جن از شمال شرق به جنوب غرب است. این منطقه در شمال شرق به کوه گوگرد و منطقه معلمان، از جنوب به انارک، از شرق به ناحیه جندق و از سمت غرب به پارک ملی کویر منتهی می‌شود.
داستانها و افسانه‌های عامیانه درباره ریجن
افسانه‌ها و داستان‌های فولکلور و پر ابهام در مورد ریگ جن، عموماً نشأت گرفته از عجز حاشیه‌نشینان و یا مسافران در عبور از این خطه بوده است. وجود گرمای بسیار زیاد در این منطقه با توجه به آن که در قرآن جنس جن از گرما و آتش است به‌احتمال‌زیاد در انتخاب این نام بی‌تأثیر نبوده است. همچنین پوشیده بودن قسمتهای جنوبی ریگ جن از تپه‌های ماسه‌ای و صدایی که حرکت باد بر روی این تپه‌ها ایجاد می‌کرده قطعاً از عوامل مؤثر بر باور عمومی وجود قدرت‌های متافیزیکی در این منطقه است.
اختلاف زیاد دمای شب و روز و خرد شدن سنگها در اثر این اختلاف فاحش که به «گریه سنگ» شهرت دارد نیز به همین عوامل متافیزیکی منسوب می‌شده است. عدم وجود منابع آب در گستره وسیع ریگ جن به همراه وجود موانع طبیعی از جمله باتلاق‌های نمک و تپه‌های ماسه‌ای مرتفع، عواملی بودند که این منطقه را در طول قرن‌ها از دسترسی انسان دور نگه‌داشته‌اند. مرز مشخصی برای ریگ جن متصور نیست.
بدیهی است که به دلیل ماهیت این کویر داستان های ترسناک زیادی در طول تاریخ از زبان عوام نقل شده باشد تا بتوانند دلیل علمی بسیاری از توضیحات را توجیه کنند. مثلا حاشیه‌نشینان و محلی‌های این منطقه، چوپان‌ها و ساربان‌ها معتقدند که اگر کسی پایش به ریگ جن برسد، بلافاصله ناپدید و توسط ارواح و موجودات ماورایی به قلب ریگ‌جن فرستاده می‌شود! یکی از کاوشگران می‌گوید که حتی شتر‌های اهالی کویر هم وقتی به این منطقه می‌رسند، می‌ایستند و به‌هیچ‌عنوان حرکت نمی‌کنند! همچنین حرکت تپه‌های ماسه‌ای و تغییر شکل آنها را به دلیل وجود قدرت‌های شیطانی در این منطقه می‌دانستند. آنچه مشخص است قسمت عمده ریگزارهای ریگ جن به دلیل عدم وجود پوشش گیاهی دائماً تحت تأثیر نیروی باد در حال تغییر و حرکت هستند.
هدین در کتاب کویرهای ایران افسانه‌ای را از مردم آن زمان روایت می‌کند که در مرکز ریگ جن بهشت گمشده‌ای وجود دارد. در این بهشت دریاچه‌ای هست و در کنار آن جنگل‌های انبوه قرار دارند. شیاطین پشم شترها را در آنجا رها کرده‌اند و هر کس به این منطقه دست یابد ثروتمند خواهد شد. مسلماً در مرکز ریگ جن نه دریاچه‌ای هست و نه جنگلی. آنچه هست زمین‌های پف‌کرده رسی است که از شدت تبخیر و شوری توانی برای رشد گیاه در خود ندارند.
آنچه در مورد ریگ جن حقیقت دارد بخیل بودن آسمان و قهر کردن زمین است که آن را تبدیل به سرزمین افسانه‌ها کرده است.
چشم انداز کویر ریگ جن
زیبایی فریبنده کویر ریجن در صحرای مرکزی ایران می تواند گردشگران را بسیار شگفت زده سازد. کویر ریجن (تپه جن) منطقه وسیعی از تپه‌های شنی در وسط دشت کویر و کویر مرکزی ایران است که تقریبا در منطقه مرزی استان‌های سمنان و اصفهان قرار دارد. مسافران قدیمی کویر معتقد بودند این مکان جایی است که ارواح شیطانی در آن زندگی می کنند و گویی نام این کویر از همین داستانها و افسانه‌ها برگرفته شده است.
ریجن (به معنای منطقه‌ای از تپه‌های شنی است که طبق برخی اعتقادات و داستان ها توسط جن ها ایجاد شده است) احتمالاً مرموزترین کویر در ایران است که می تواند یک تجربه هیجان انگیز را برای شما رقم بزند. البته این کویر به مثلث برمودای ایران نیز شهرت دارد؛ زیرا مرداب‌های ریجن از خطرناک ترین قسمتهای این صحرا هستند و بیرون آمدن از آن آسان نیست به طوری که حتی می تواند منجر به مرگ شود. اما سوای این خطرات احتمالی، بیشتر این داستانها در واقع افسانه‌ای بیش نیستند. مردم محلی نزدیک به کویر ریجن به برخی داستانها اعتقاد دارند ولی باید به این نکته توجه داشت که علت بیشتر این پدیده‌ها به صورت علمی شناخته شده است. به عنوان مثال، صدایی در کویر شنیده می شود که به گریه سنگ معروف است و کارشناسان علت این پدیده طبیعی را انبساط و انقباض سنگها و شکستن آنها در نتیجه اختلاف دما بین شب و روز بیان کرده‌اند. اگر قصد سفر به ریجن را دارید می‌توانید با وسایل نقلیه مجهز و مناسب آفرود به این سفر بروید. همچنین می توان پا برهنه از صحرا عبور کرده و از حس جذاب راه رفتن روی شن های گرم کویر لذت برد. اگر می خواهید یک شب در این منطقه بمانید، مشاهده آسمان کویر که پر از ستاره است بسیار توصیه می‌شود.
اگر از مسیر جندق به‌طرف ریگ جن می‌روید پس از طی مسیری پرپیچ‌وخم، وارد یک رودخانه خشک و عریض می‌شوید، بعد از عبور از رودخانه تا چشم کار می‌کند کوه‌ها و تپه‌های ماسه‌ای است. بخشی از منطقه نسبتاً پست تر است و تپه‌ها کوچک‌تر، بنابراین عبور از آن نسبتاً آسان به نظر می‌رسد ولی با کمی پیشروی با کم شدن ارتفاع به اراضی باتلاقی می‌رسید که اینجا تقریباً جنوب منطقه است.
لوازم و وسایل مورد نیاز برای سفر به کویر ریجن
همانطور که می‌دانید اینجا یک منطقه کویری است و در نزدیکی آن روستا یا شهر وجود ندارد. پس برای این که بتوانید در این کویر بدون نگرانی به گردش بپردازید باید آب و غذا به همراه داشته باشید. استفاده از لباس راحت، کفش مناسب و حتی کلاه و عینک آفتابی از ملزومات این سفر است. البته مهمترین نکته این است که یک راهنما یا کسی که با این منطقه بخوبی آشنا باشد را با خود همراه کنید. قبل از سفر نیز حتما پیش بینی وضع هوا را بررسی کنید زیرا زمانی که باران ببارد شن زارها و نمک زارها در برخی نقاط به باتلاق تبدیل می‌شود.
برای سفر به ریگ جن حداقل باید به‌اندازه دو هفته آب، بنزین، غذا و وسایل فنی ماشین را به همراه داشته باشید. در ضمن بلد محلی را فراموش نکنید، محلی‌ها معمولاً آدم‌های کارکشته‌ای هستند و علاوه بر تعیین مسیر، حتی در شرایط سخت، خیلی خوب می‌توانند راهنمایی‌تان کنند. اما اگر در هر صورت مشکلی پیش بیاید به هیج عنوان به فکر تنها سفر کردن به این مکان نیفتید.
چگونه به کویر ریگ جن برویم
برای رفتن به کویر ریجن یکی از بهترین مسیرها بخش شمال شرق پارک ملی کویر است. جاده‌ای نیز که سنگفرش است و سنگفرش ملک آباد نام دارد مسیر سهل و آسانتری محسوب می‌شود. البته تورهای گردشگری چون تجربه سفر به کویر ریجن را دارند بهتر می‌توانند شما را راهنمایی کنند.
برای گشت و گذار در کویر ریجن اغلب گروههای گردشگری شب را نیز در این منطقه سپری می‌کنند تا بتوانند از آسمان پر ستاره آن نیز دیدن کنند. برای بازدید از این کویر می‌توانید توسط تورهای یک یا چند روزه به منطقه گردش کنید.
مهمترین مسئله اینکه اگر تابه‌حال کویر نوردی نکرده‌اید و به‌اصطلاح حرفه‌ای نیستید، برای اولین تجربه به‌هیچ‌عنوان ریگ جن را برنگزینید که در این صورت رفتنتان با خودتان است و برگشتنتان با خدا، حتی اگر هم حرفه‌ای هستید حتماً گروهی به این منطقه سفر کنید. بهترین وسیله برای سفر به کویر، جیپ‌های سبک‌وزن است، نقشه را فراموش نکنید.
اگر GPS (وسیله ثبت نقاط جغرافیایی و درواقع یک راهنمای الکترونیک ماهواره‌ای است) دارید که چه‌بهتر و ازآنجایی‌که سفر به ریگ جن حرکتی نوین و بسیار مشکل است و درنتیجه نقشه دقیقی از آن در دسترس نیست، می‌توانید با استفاده از GPS و ثبت نقاط، میزان دقت نقشه‌هایتان را چک کنید. نه‌تنها برای سفر به ریگ جن که برای سفر به هر نقطه از کویر کاملاً مجهز و بدون کوچک‌ترین کاستی و شک حرکت کنید.
اصرار برای عبور از اراضی باتلاقی بی‌فایده است بنابراین بهتر است از سمت شمال غربی به حرکتتان ادامه دهید. آخرین کوه‌هایی که ۲۳۰۰ متر ارتفاع دارند به بخش شمالی ریگ جن می‌رسید ازاینجا کوه دماوند را هم می‌توانید ببینید. با ادامه این مسیر به پارک ملی کویر می‌رسید، البته بعد از گذر از رودخانه خشک نخجیر و پارک ملی کویر، نقطه پایانی است که شمارا به پاسگاه ملک‌آباد ورامین و تهران می‌رساند و تا اینجا بیش از هزار کیلومتر مسیر را در کویر درنوردیده‌اید. البته این مسیر یکی از مسیرهای پیشنهادی است که تاکنون گروههای زیادی از آن عبور کرده‌اند. اگر شما مسیر دیگری را می‌پسندید، می‌توانید با استفاده از نقشه و راهنما، مسیر جدیدی را تجربه کنید؛ اما تمام این سختی‌ها و بالا و پایین‌ها یک‌طرف و آسمان پرستاره شبهای ریگ جن هم یک‌طرف. خوابیدن روی شن‌های روان روی تپه‌ای بلند و چشم دوختن به آسمانی که حتی یک نقطه سیاه ندارد و شهاب‌سنگ‌هایی که هرازگاهی مثل تیر فرشتگان حافظ زمین که شیاطین را از نزدیک شدن به زمین بازمی‌دارند، تمام خستگی روزانه و در شن و باتلاق فرورفتن را از تن می‌زداید.
آنچه در سفر به مناطقی ازاین‌دست باید مورد توجه قرار گیرد توجه به نکات فنی، ایمنی و داشتن تجربه کافی است. کویر برخلاف ظاهر آرام و صبور دارای طبیعتی خشن و پرخطر است. سفر به چنین مناطقی تمهیدات خاص خود را طلب می‌کند و بدون انجام مطالعات لازم قطعاً عواقب ناگواری را به همراه خواهد داشت.
بهترین زمان سفر به کویر ریجن
مانند دیگر بیابانهای ایران، پاییز و زمستان بهترین زمان برای سفر به ریجن است. با این حال، لطفا قبل از سفر به این منطقه پیش بینی های هواشناسی را بررسی کنید.
