جاهای دیدنی شیراز و ماجراجویی در بهشت فارس
دیدنی‌هایی از جنس تاریخ، ادبیات و فرهنگ
بخش بزرگی از ایران‌گردی با ماجراجویی در تاریخ گره خورده است و یکی از جذابیت‌های سفرهای داخلی، کاوش تاریخچه مناطق است. شیراز شهر تاریخی و خوش‌آب‌وهوای استان فارس است و با عطر بهارنارنج، حال‌وهوایی بهشتی پیدا می‌کند. جاهای دیدنی شیراز از پربازدیدترین مناطق گردشگری در ایران است. این شهر علاوه بر لذت تاریخ‌گردی، شانس گشت‌وگذار در طبیعت ناب را هم برایتان فراهم می‌کند. برای ماجراجویی در شهر بهشتی فارس، با ما تا پایان این مطلب هم‌سفر باشید.
۱. باغ نارنجستان قوام، از جاهای دیدنی شیراز
شیراز شهر باغ‌های مشهور و بهشتی ایران است و گوشه‌وکنار آن، باغ‌های خوش‌رنگ‌ولعاب با آب‌وهوایی دل‌چسب جا خوش کرده است. باغ نارنجستان یا همان باغ قوام، یکی از جاهای دیدنی شیراز است که در خیابان لطفعلی‌خان زند واقع شده است.
باغ نارنجستان یادگار دوران قاجار است و حال‌وهوایی تاریخی دارد. درخت‌های خوش‌قدوقامت و گل‌های رنگارنگ، گوشه‌وکنار باغ نارنجستان را زیبا کرده است. پس از گذر از در ورودی و لذت از تماشای هنر منبت‌کاری این در چوبی، وارد هشتی با سقفی مزین به هنرهای ستودنی معماری ایرانی، همچون گچ‌کاری، مقرنس‌کاری، آجرکاری و کاشی‌کاری خواهید شد.
محوطه باغ با فضایی بهشتی و درختانی خوش‌قدوقامت که قرینه یگدیگر واقع شده است، به استقبالتان خواهد آمد. فصل بهار از زمان‌های دل‌چسب گشت‌وگذار در باغ نارنجستان است، زیرا با عطر بهارنارنج در این باغ دل‌انگیز سرمست خواهید شد. در سمت شمال، شرق و جنوب باغ نارنجستان، ساختمان‌های زیبایی با طراحی خاص معماری ایرانی را خواهید دید. این مجموعه مزین به هفت هنر گچ‌کاری، کاشی‌کاری، نقاشی سنتی، آینه‌کاری، حجاری، معرق‌کاری و منبت‌کاری است.
تماشای مجموعه کاملی از هنرهای مرسوم در معماری ایرانی از ویژگی‌های بازدید از نارنجستان قوام است. عمارت اصلی باغ نارنجستان در شمال مجموعه واقع شده و ایوان با شکوه آن رو به حوض و محوطه باغ جا خوش کرده است. دو ستون بناشده از سنگ مرمر و هنرهای به‌کاررفته در تزیین این ایوان، از تماشایی‌ترین قسمت‌های باغ نارنجستان قوام محسوب می‌شود.
در مجموعه باغ نارنجستان قوام، موزه‌ای از اشیای به‌دست‌آمده از کندوکاوها و سفرهای پژوهشی پروفسور «پوپ»، از ایران‌شناسان به نام آمریکایی وجود دارد. در کنارلذت از فضای تماشایی باغ و عمارت شکوهمند عمارت، از اشیای عتیقه این موزه نیز بازدید کنید.
آدرس: بلوار زینبیه، خیابان لطفعلی‌خان زند
۲. باغ عفیف‌آباد، لذت از هنر گل‌آرایی
در طول گشت‌وگذار در جاهای دیدنی شیراز، باید فهرست بلندی از باغ‌های ایرانی را در الویت‌های خود قرار دهید و خودتان را برای در بهشت‌گردی آماده کنید. باغ عفیف‌آباد یکی‌دیگر از مکان های دیدنی شیراز است و شاهکاری در هنر گل‌آرایی باغ‌های ایرانی محسوب می‌شود.
عفیف‌آباد از قدیمی‌ترین باغ‌های شیراز است و در زمان ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است. در معماری این عمارت دو طبقه، از سبک هخامنشی، ساسانی و قاجار استفاده شده است. این عمارت شباهت بسیاری به ساختمان باغ ارم شیراز دارد و ایوان بزرگی با ستون‌های سنگی در نمای آن خواهید دید که رو به حوض مستطیلی باغ قرار گرفته است.
تزیینات خاص معماری ایرانی و درهای چوبی، از ویژگی‌های بصری عمارت باغ عفیف‌آباد شیراز است. امروزه این باغ به موزه نظامی تبدیل شده است و می‌توانید بعد از لذت از طبیعت خوش‌رنگ‌ولعاب باغ، سری به موزه بزنید تا از تاریخ صنعت نظامی در ایران بیشتر بدانید.
از در چوبی ورودی و دالان باید بگذرید تا به باغ برسید. شما اکنون در باغ عفیف‌آباد هستید و این باغ با حوض بزرگ مستطیلی، درختان بلند قامت و مجموعه‌ای از گل‌های رنگارنگ به استقبالتان می‌آید. در باغ عفیف‌آباد می‌توانید هنر گل‌آرایی را به سبک باغ‌های سنتی ایرانی مشاهده کنید و از سرسبزی درختانی همچون بید، سرو، کاج، چنار، نارنج و… لذت ببرید.
آدرس: خیابان عفیف‌آباد، بلوار ستارخان، بلوار مصلی‌نژاد، خیابان قوام‌الدین شیرازی
۳. باغ دلگشا، اولین سازه کلاه‌فرنگی در ایران
باغ دلگشا از قدیمی‌ترین باغ‌های بهشتی در مکان های دیدنی شیراز است و در محله سعدیه واقع شده است. جریان آب قنات آرامگاه سعدی که به چشمه قنات «گازارن» معروف است، به باغ دلگشا هم می‌رسد و این باغ را سبز می‌کند.
علاوه بر عطر و رنگ گل‌ها و گیاهان، یک عمارت دیدنی سه طبقه نیز در آن دیده می‌شود که اولین ساختمان کلاه‌فرنگی در ایران است. درختانی همچون گردو، نارنج، سرو، پرتقال، کاج و… در این باغ صف بسته‌اند.
ماجراجویی در دلگشا با ورود از در اصلی در سمت جنوب آغاز خواهد شد. بهار یکی از بهترین زمان‌ها برای بازدید از باغ دلگشاست، زیرا فضای این باغ با شکوفه‌های درختان متنوعی خوش‌رنگ‌وبو می‌شود که بی‌شباهت به بهشت نیست.
حوض هشت‌ضلعی، جوی زلال آب، آب‌نماها و درختان خوش‌قدوقامت شما را به مرکز باغ هدایت می‌کنند. مثل بسیاری از باغ‌های ایرانی بنای اصلی باغ در کانون توجه مجموعه واقع شده است و طرح چهارباغ یا در واقع چهار خیابان پرگل‌وگیاه با جوی آب در چهار جهت جغرافیای این باغ دیده می‌شود.
عمارت کلاه‌فرنگی باغ دلگشا، یکی از شاهکارهای معماری در جاهای دیدنی شیراز است که با هنرهایی همچون آینه‌کاری، گچ‌بری، نقاشی و منبت‌کاری روی درهای چوبی آراسته شده است. قسمت مهم این عمارت مجلل، تالاری بزرگ با چهار شاه‌نشین است که به زیبایی تمام تزیین شده و به نگین باغ دلگشا تبدیل شده است.
امروزه ساختمان کلاه‌فرنگی به موزه‌ای تاریخی برای نمایش اشیایی همچون سکه‌های باستانی، کلکسیون تمبرهای تاریخی، ظروف، دوچرخه‌های قدیمی، مجموعه‌ای از نسل‌های مختلف رادیو و… تبدیل شده است.
آدرس: محله سعدیه جنوبی، بلوار هفت‌تنان، خیابان نارنجستان
۴. باغ‌موزه نظر، بازمانده از دوران زندیه
باغ نظر یا همان موزه پارس از مکان های دیدنی شیراز است که از دوران حکومت زندیه به جا مانده و کریمخان زند در این باغ آرمیده است. باغ نظر نیز مثل تمام باغ‌های ایرانی با صفی از درختان بلندقامت و گل‌های زیبا آراسته شده و حوض و فواره، زیبایی آن را کامل کرده است.
در باغ نظر، قدیمی‌ترین موزه استان فارس با نام «موزه پارس» واقع شده است. این بنای هشت‌ضلعی به دستور کریمخان زند برای برپایی مراسم تشریفاتی کشور هنگام میزبانی از نمایندگان دیگر کشورها ساخته شد و به همین دلیل از مهم‌ترین بناهای شیراز محسوب می‌شده است.
این بنا بیش از ۸۰ سال است که به‌عنوان موزه در میان جاهای دیدنی شیراز معرفی می‌شود و امروزه مجموعه‌ای از سکه‌های قدیمی، انواع مهر، اشیای فلزی، ظروف سفالی و… در آن نگهداری می‌شود. موزه پارس یک نمونه کامل از صفحات تاریخ است و می‌توانید ردپای دوره‌های پیش از تاریخ تا دوره معاصر را در این موزه ببینید.
باغ حکومتی، آرامگاه وکیل، باغ شاهزاده و باغ‌موزه، از دیگر نام‌های باغ نظر است که متناسب با هر دوره تاریخی به آن نسبت داده شده است. بنای کلاه‌فرنگی باغ با طرحی هشت‌ضلعی بناشده است و بخش‌های مختلف عمارت‌های قدیم همچون شاه‌نشین اتاق گوشواره در آن دیده می‌شود. تزیینات آجری، کاشی‌گری، نقاشی، مقرنس و… از هنرهایی است که بیشتر بخش‌ها و سالن‌های عمارت با آن‌ها تزیین شده است.
یکی از قسمت‌های دیدنی و پرماجرای این باغ، آرامگاه وکیل‌آباد است. این آرامگاه با سنگ قبر مرمری‌اش، خانه ابدی کریمخان زند است که در دوره آقامحمدخان قاجار با سرنوشت عجیبی روبه‌رو شد. به دستور آقامحمدخان استخوان‌های پادشاه زندیه به کاخ گلستان، محل سکونت شاه قاجار آورده شد تا در پله‌ها دفن شود و شاه قجری هر روز آن‌ها را لگدمال کند.
در زمان پهلوی اول دوباره استخوان‌های کریمخان به شیراز و آرامگاه او بازگردانده شد. در هنگام ماجراجویی در باغ نظر و موزه پارس، بازدید از مزار کریمخان زند، یکی از مهم‌ترین مکان های دیدنی شیراز را از قلم نیندازید.
آدرس: میدان شهدا، زیرگذر زند، روبه‌روی ارگ کریم‌خانی
۵. باغ ارم، در فهرست میراث جهانی یونسکو
باغ ارم از جاهای دیدنی شیراز و از نمونه‌های بی‌نظیر باغ ایرانی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. درختان سرسبز شیرازی و جذابیت‌های معماری ساختمان اصلی، از ویژگی‌های باغ ارم شیراز است. به‌محض ورود به باغ ارم شیراز، محو زیبایی رویایی آن خواهید شد. گذرگاه‌های باغ ارم همچون دیگر باغ‌های خوش‌آب‌ورنگ شیراز، فضایی بهشتی دارد.
با وقت‌گذرانی و قدم‌زدن در باغ ارم حس‌وحالی تازه پیدا خواهید کرد و از عطر گل‌های رز سرمست خواهید شد. گذرگاه‌های این باغ از غرب به شرق و از شمال به جنوب امتداد پیدا می‌کنند و در ابتدای مسیر غرب به شرق باغ، استخر بزرگ و ساختمان چشم‌نواز این مجموعه را خواهید دید.
عمارت اصلی باغ ارم، یک شاهکار معماری است و نمی‌توان از ظرافت هنر کاشی‌کاری و نمای هفت‌رنگ آن چشم برداشت. این بنای سه طبقه با الگوبرداری از تاریخ معماری زندیه و صفویه بناشده است و تزیینات چشم‌نوازی دارد. کاشی‌کاری، گچ‌بری، نقاشی، ستون‌های سنگی، درهای چوبی منبت‌کاری‌شده و… از تزیینات انجام‌شده در طراحی ساختمان باغ ارم شیراز است.
طراحی ساختمان و تزیینات هنرمندانه آن، شما را به یاد عمارت باغ نارنجستان قوام خواهد انداخت. فراموش نکنید، حتما به موزه سنگ و گوهر دریای نور در عمارت اصلی باغ ارم سر بزنید تا کلکسیونی ارزشمند از انواع سنگ‌های قیمتی جهان را در یکی از زیباترین مکان های دیدنی شیراز مشاهده کنید.
مثل بسیاری از باغ‌های شیرازی، از دیگر جذابیت‌های ارم‌گردی، پوشیدن لباس سنتی و ثبت عکس یادگاری در فضای تاریخی باغ است. همچنین می‌توانید سراغ غرفه‌های صنایع‌دستی و سوغات خاص شیرازی بروید و خریدگردی لذت‌بخشی را بعد از گشت‌وگذار در باغ تجربه کنید.
آدرس: میدان ارم، بلوار ارم
۶. باغ جهان‌نما، از دیگر جاهای دیدنی شیراز
باغ جهان‌نما یکی دیگر از جاهای دیدنی شیراز است که بعد از دروازه‌قرآن، پیش رویتان سبز می‌شود. این باغ زیبا در همسایگی مقبره حافظ واقع شده است و فاصله آن با پای پیاده تا حافظیه در حدود ۱۵ دقیقه است. کنده‌کاری‌های هنرمندانه‌ای روی چوب‌های تنه درخت، در ورودی باغ از شما استقبال می‌کند. وارد باغ جهان‌نما بشوید و از قدم‌زدن در اطراف باغچه‌هایی پر از بنفشه، اطلسی، داوودی، رز هفت رنگ و… لذت ببرید.
درختانی همچون سرو، کاج و نارنج را در این باغ بسیار خواهید دید. عمارتی کلاه‌فرنگی را در مرکز باغ جهان‌نما خواهید دید که ساختاری هشت‌ضلعی دارد. هرچند قدمت این باغ به زمان حکومت سلسله «مظفر» و «اینجو» در قرن هشتم می‌رسد، اما ساختمان این باغ و حوض‌های آن در زمان کریمخان زند و به دستور وی بناشده است.
طرح باغ جهان‌نما همچون باغ نظر اجرا شد؛ عمارت در مرکز باغ قرار گرفت، چهار خیابان یا همان چهارباغ در اطراف سازه با ردیفی از درختان سبز شده و جوی‌های آب در مسیر این چهار خیابان جاری شده است. داخل عمارت اصلی باغ جهان‌نما امروزه به موزه تبدیل شده است. لذت ماجراجویی در این موزه تاریخی را بعد از گشت‌وگذار در خیابان‌های پرگل‌وگیاه باغ از دست ندهید.
جهانگردان اروپایی توصیف خود را از بناهای تاریخی ایران، در زمانی که هنوز دوربین اختراع نشده بود، روی کاغذ طراحی می‌کردند و در این موزه نقاشی‌های سیاه‌قلم این گردشگران به نمایش گذاشته شده است. کلکسیون تمبر، سکه، قفل‌های دست‌ساز، اسناد تاریخی و… از دیگر اشیای ارزنده در موزه باغ جهان‌نماست.
آدرس: چهارراه حافظیه، خیابان حافظ، بعد از مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس
۷. آرامگاه خواجوی کرمانی، در حوالی دروازه‌قرآن
در حوالی دروازه‌قرآن شیراز، می‌توانید به سراغ آرامگاه خواجوی کرمانی، شاعر بلندآوازه ایرانی بروید. این آرامگاه در در دامنه کوه صبوی شیراز و دل بوستانی سرسبز واقع شده است و به همین دلیل این بوستان با این شاعر خوش‌قریحه هم‌نام شده است.
در آرامگاه خواجوی کرمانی سنگ قبری را خواهید دید که در بالا و پایین آن دو ستون سنگی کوتاه وجود دارد. در آرامگاه خواجو تندیس سنگی این شاعر را نیز ساخته‌اند و فضای بوستان را زیباتر کرده‌اند. از دیگر جاذبه‌های بوستان خواجو، غارهایی است که در فاصله کمی از مقبره واقع شده است.
خواجوی کرمانی درون یکی از این غارها زمان بسیاری را به عبادت مشغول می‌شده و روح خود را جلا می‌داده است. نقش برجسته نبرد رستم با شیر و همچنین نقش فتحعلی شاه و پسرانش در دیواره‌های کناری غارها دیده می‌شود.
بوستان خواجو یکی از جاذبه‌های تفریحی و درعین‌حال تاریخی در میان جاهای دیدنی شیراز است که موقعیت جغرافیایی خوبی دارد و در ارتفاعات این بوستان تقریبا می‌توانید قابی تماشایی از شهر ببینید. کافی‌شاپ، فروشگاه‌های صنایع‌دستی و… از دیگر امکانات بوستان بزرگ خواجو در شیراز است.
آدرس: بلوار امام رضا، جنب دروازه‌قرآن
۸. مسجد نصیرالملک، دنیای عرفانی رنگ و نور
شیشه‌های رنگی و کاشی‌کاری‌های خوش‌رنگ‌ولعاب، مسجد نصیر الملک را به یکی از منحصربه‌فردترین مساجد ایران تبدیل کرده است و هرساله سیل گردشگران داخلی و خارجی به‌سمت این مسجد سرازیر می‌شوند. رنگ صورتی جلوه خاصی در هنر ظریف کاشی‌کاری این مسجد دارد و به همین دلیل نصیرالملک به «مسجد صورتی» ایران نیز شناخته می‌شود.
این مسجد در محله قدیمی گود عربان واقع شده است و مثل سایر بناهای سنتی ایران، با فضای هشتی و دالان شما را به حیاط هدایت می‌کند. قسمت منحصربه‌فرد این مسجد بنای شبستان آن است که با شیشه‌های رنگی، کاشی‌های خوش‌رنگ و مقرنس‌کاری ظرافتمندانه‌ای آراسته شده است.
از ویژگی‌های منحصربه‌فرد مسجد نصیرالملک، می‌توان به نبود گنبد در آن اشاره کرد. طاق‌نماهای شمالی و جنوبی از دیگر بخش‌های مسجد نصیرالملک است. گلدسته در طاق‌نمای جنوبی واقع شده است و در طاق‌نمای شمالی یا همان طاق‌نمای مروارید، می‌توانید شکوه هنر کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری را مشاهده کنید. مسجد صورتی در میان مکان های دیدنی شیراز، یکی از سوژه‌های ناب عکاسی است و به همین دلیل بازدید از این بنا فرصت خوبی است تا استعداد هنر عکاسی را در وجودتان زنده کنید.
آدرس: محله گود عربان (اسحاق بیگ)، جنوب خیابان لطفعلی‌خان زند، نرسیده به بلوار زینبیه
۹. حافظیه، خانه ابدی لسان‌الغیب
حافظ شناسنامه شیراز است و این شهر با نام و نشان این شاعر بزرگ ایرانی گره خورده است. حافظیه یا آرامگاه حافظ مقبره لسان‌الغیب است و بازدید از مکان های دیدنی شیراز، با رفتن به حافظیه کامل می‌شود. مقبره حافظ در دوران‌های مختلف دست‌خوش تغییرات و مرمت‌های بسیاری شده است، اما بنای کنونی این مقبره متعلق به دوران پهلوی و بر اساس طرح یکی از معمارها و باستان‌شناس‌های فرانسوی با نام «آندره گدار» ساخته شد.
ساخت حافظیه با حمایت وزارت آموزش‌وپرورش و یکی از چهره‌های سیاسی و ادبی آن زمان به نام «علی‌اصغر حکمت» ممکن شد و این بنا تا امروز به‌عنوان یادبودی از شاعر بزرگ ایرانی در شهر شعر و ادب پا بر جاست.
مجموعه حافظیه شامل دو بخش شمالی و جنوبی است و این مرز به‌وسیله تالار میانی که در واقع یک ایوان بزرگ با بیست ستون سنگی زیبا و ردیف پله‌های طولانی در دو طرف است، مشخص می‌شود. بنای گنبدی مقبره حافظ با هشت ستون، در بخش شمالی مجموعه واقع شده است.
زیبایی هنر کاشی‌کاری، استفاده از اشعار حافظ در این بنا و ستون‌های خوش‌قدوقامت سنگی از ویژگی‌های این مقبره است. کاشی‌کاری داخل قوس سقف مقبره می‌تواند چند دقیقه میخ‌کوبتان کند و دلتان نخواهد چشم از آن بردارید.
بخش جنوبی حافظ به‌عنوان ورودی مجموعه، با عطر بهارنارنج، سرسبزی درختان و رنگارنگی گل‌ها، از بازدیدگنندگان استقبال می‌کند. بنابراین از لحظه ورودتان به این مجموعه، حس شاعرانگی در وجودتان زنده خواهد شد. در هوای ناب شیراز و میان سرسبزی این مجموعه، مهمان حافظ می‌شوید و یک فال نیک از او سوغات می‌گیرید.
آدرس: منطقه شمالی شهر شیراز، بلوار آزادی، مابین چهارراه حافظیه و چهارراه ادبیات
۱۰. سعدیه، آرامگاه استاد سخن
شیراز شهر شعر ادب است و خانه ابدی یکی دیگر از شاعران خوش‌قریحه سرزمین پارس در این شهر واقع شده است. شیرازگردی با رفتن به سعدیه، آرامگاه استاد سخن، رنگی از آرامش به خود می‌گیرد. این مقبره تماشایی با طرحی از «محسن فروغی»، با الهام از معماری خاص ایرانی ساخته شده و امتیاز موقعیت مکانی این مقبره، همسایگی با باغ دلگشاست.
ساختمان آرامگاه شامل دو ایوان متقاطع است و ردیف پله‌ها روبه‌روی بنا واقع شده است. گنبد فیروزه‌ای سعدیه توجه هر گردشگری را به خود جلب می‌کند و استفاده از سنگ مرمر در فضای داخلی، زیبایی بنا را دوچندان کرده است. سعدیه با هشت ستون بناشده و با هنر کاشی‌کاری مزین شده است.
این آرامگاه در باغ سرسبزی جا خوش کرده است و چیدمان ردیف درخت‌ها، باغچه‌های پر از گل و حوض‌های آبی، سبک طراحی باغ ایرانی را به شما یادآور می‌شود. جالب است بدانید، طراح ورودی سعدیه، معمار فرانسوی بنای حافظیه، آندره گدار است و خوش‌آمدگاهی زیبا برای این مقبره طراحی کرده است.
آدرس: چهارراه دلگشا، بلوار بوستان، حوالی باغ دلگشا و پارک کوهستان
۱۱. دروازه‌قرآن، خوش‌آمدگویی شیراز
شروع جاهای دیدنی شیراز با دروازه‌قرآن شروع می‌شود و این سازه تاریخی در شمال شرقی شهر به مسافران خوش‌آمد می‌گوید. دروازه تاریخی قرآن بازمانده از مجموع ۶ دروازه شیراز است که در زمان «عضدالدوله دیلمی» از امیران سلسله آل‌بویه ساخته شده است. گفته می‌شود که قرآنی در سردر این دروازه به دستور وی قرار داده شد تا اهالی شهر و مسافران آن با عبور از زیر آیات نورانی، در پناه خداوند، سلامت به مقصد برسند.
با ساخت مجدد بنا در زمان کریمخان زند، دو جلد قرآن به اتاقک بالای سازه منتقل شد. آیات این قرآن‌ها با هنر خوش‌نویسی یکی از شاهزادگان هنرمند تیموری به نام «سلطان ابراهیم‌بن‌شاهرخ تیموری» نوشته شده و این قرآن‌های نفیس امروزه در گنجینه آثار تاریخی موزه پارس واقع شده است. حافظیه و باغ جهان‌نما از جاهای دیدنی شیراز در اطراف دروازه‌قرآن است. همچنین مقبره خواجوی کرمانی، از دیگر مکان های دیدنی شیراز، در چند متری این دروازه واقع شده است.
آدرس: آزادراه شیراز – مرودشت، بلوار امام رضا، ورودی شهر شیراز
۱۲. شاهچراغ، آرامش ملکوتی شیراز
شاهچراغ از جاهای دیدنی شیراز و از معروف‌ترین جاذبه‌های مذهبی در ایران است. مسافران شیراز بدون رفتن به این سرای ملکوتی شهر را ترک نمی‌کنند و چند ساعتی را غرق در آرامش این بارگاه می‌شوند. شاهچراغ به مقبره برادران امام هشتم شیعیان، رضا(ع) است و این خود دلیلی برای ارزش بالای این زیارتگاه در بین مردم شیراز و مسافران شهر است.
آرامگاه اصلی شاهچراغ مقبره «احمدبن‌موسی» پسر بزرگ امام هفتم است و در ضلع شمال شرقی آن برادر کوچک‌تر این حضرت آرمیده است. در شاهچراغ معماری اصیل ایرانی و اسلامی را مشاهده خواهید کرد و از ظرافت هنر کاشی‌کاری و آینه‌کاری در این بنا لذت خواهید برد.
گنبد شاهچراغ شما را محو زیبایی خود خواهد کرد و از تماشای رنگ‌ولعاب کاشی‌های آبی، فیروزه‌ای، لاجوردی، مشکی، سفید، زرد و طلایی در آن سیر نخواهید شد. دو گلدسته بلندقامت، زیبایی این گنبد را کامل کرده است.
به‌محض ورود به داخل حرم، متوجه ظرافت هنر آینه‌کاری و انعکاس چشمگیر نور در این فضای روحانی خواهید شد. استفاده از شیشه‌های رنگی، این جاذبه را بیش از حد تماشایی کرده است و همچنین هنر کاشی‌کاری نیز به درون حرم رنگ‌ولعاب زیبایی بخشیده است. در اطراف کاشی‌ها و آینه‌ها می‌توانید جملاتی را به زبان عربی و فارسی ببینید که به زیبایی مجموعه افزوده است. ضریح مقدس در زیر گنبد، با بدنه‌ای از نقره قرار گرفته است و در میان بازی نور و آینه‌های سقف و دیوار حرم، مثل الماس می‌درخشد.
آدرس: خیابان لطفعلی‌خان زند، بلوار دستغیب، خیابان ۹ دی
۱۳. بقعه سید میرمحمد، در همسایگی آرامگاه برادر
بقعه سید میرمحمد یکی دیگر از بناهای مذهبی در جاهای دیدنی شیراز است که فرزند کوچک‌تر امام هفتم مسلمانان است. این مقبره متبرک در مجموعه شاهچراغ شیراز، در همسایگی آرامگاه برادر واقع شده است.
زائران این آرامگاه شاهچراغ بدون زیارت بقعه سید میرمحمد، این بارگاه را ترک نمی‌کنند. بقعه سید میرمحمد و آرامگاه برادر ایشان، احمدبن‌موسی، مجموعه زیارتی شاهچراغ را به یکی از جاذبه‌های مذهبی و گردشگری در شیراز تبدیل کرده است. معماری ایوان بزرگ این بقعه با چهار ستون، بسیار زیبا و تماشایی است و گنبد آن به هنر کاشی‌کاری مزین شده است.
آدرس: خیابان لطفعلی‌خان زند، بلوار دستغیب، خیابان ۹ دی
۱۴. آرامگاه امامزاده علی بن حمزه
یکی دیگر از جاهای دیدنی شیراز، با حال‌وهوای مذهبی و عرفانی، در جنوب خیابان حافظ واقع شده است. آرامگاه امامزاده علی‌بن‌حمزه یکی دیگر از بناهایی است به دستور عضدالدوله دیلمی، در دوره دیلمیان بناشده است.
این بنا در حوالی دروازه‌قرآن قرار دارد و حدود نیم‌ساعت زمان لازم است تا از دروازه اصلی شهر به این بقعه برسید. این بقعه در دوره‌های بعدی همچون تیموری، زندیه و پهلوی مرمت شده و اکنون با صحنی بزرگ و درختانی خوش‌قدوقامت، در یکی از خوش‌آب‌هواترین مناطق شیراز واقع شده است. تزیینات خاص معماری ایرانی همچون آینه‌کاری، کاشی‌کاری، گچ‌بری و منبت‌کاری درهای چوبی، در این بقعه تماشایی است.
آدرس: جنوب دروازه‌قرآن، خیابان حافظ، جنب پل علی‌بن‌حمزه
۱۵. مسجد وکیل، از مکان های دیدنی شیراز
مسجد وکیل یا همان مسجد سلطانی، از بناهای تاریخی در میان جاهای دیدنی شیراز است و از زمان زندیه تا امروز در این شهر باپرجاست. دو بنای تاریخی دیگر در چند متری مسجد وکیل واقع شده است و با آن هم‌نام است. بازار وکیل در شرق مسجد، در راسته شمشیرگرها و همچنین حمام تاریخی وکیل نیز در شمال این مسجد جا خوش کرده است.
کاشی‌کاری‌های خوش‌رنگ، قوس سقف و ۴۸ ستون سنگی و مارپیچ شبستان، این مسجد را به بنایی خاص و تماشایی تبدیل کرده است. قسمت‌های مختلفی همچون دالان، حیاط، دو ایوان شمالی و جنوبی، دو شبستان جنوبی وشرقی، محرابی از سنگ مرمر، طاق نماها و سردر ورودی‌ها، در این مسجد بزرگ وجود دارد.
آدرس: خیابان طالقانی، بین زیرگذر زند و خیابان لطفعلی‌خان زند
۱۶. حمام وکیل، نگارگری‌های منحصربه‌فرد
در میان بناهای دوران زندیه که به‌دستور کریمخان بناشده، حمام وکیل شاهکار هنر معماری سنتی ایران است و در بین جاهای دیدنی شیراز بسیار معروف و محبوب است. کریمخان زند سهم بزرگی در آبادانی شیراز داشته و بسیاری از بناهای تاریخی که امروزه در شیراز می‌بینیم، نتیجه دوران حکومت این پادشاه است.
همه این بناهای تاریخی ازجمله حمام وکیل که به دستور وکیل‌الرعایا ساخته شده، در نوع خود یک شاهکار معماری محسوب می‌شوند. حمام وکیل با هنر آهک‌بری و نگارگری هوش از سرتان می‌برد و تنها نوع معماری و تزیینات نیست که این حمام را تماشایی کرده است؛ طراحی هوشمندانه و مدرن سازه، مانع خروج گرما و ورود سرما به حمام می‌شود.
معماران سنتی ایرانی راهکار جالبی برای حفظ گرما داشته‌اند و ورودی اصلی حمام را کوچک ساخته‌اند. مردم باید از این ورودی می‌گذشتند و با کمک سطح شیب‌دار ملایمی به فضایی سرپوشیده می‌رسیدند. این قسمت هم سطح با کف زمین نبوده و افراد بعد عبور از آن، به‌وسیله دالانی به بخش رختکن می‌رسیدند و از ورودی زاویه‌دار آن که تدبیری دیگر برای حفظ گرما بوده است، داخل این قسمت می‌شدند.
سطح هشت‌ضلعی رختکن یا همان سربینه، با هشت ستون، حوض، طاقهای زیبا و سکو، به زیبایی آراسته شده است. از دیگر بخش‌های حمام وکیل می‌توان به گرم‌خانه که فضای اصلی حمام برای شست‌وشو بوده است اشاره کرد. قسمت‌های شاه‌نشین خزینه در اطراف گرم‌خانه واقع شده است. قسمت شاه‌نشین بسیار زیبا است و سوژه جذاب عکاسی در میان مکان های دیدنی شیراز است. در شیرازگردی از ماجراجویی در حمام وکیل و تماشای این موزه جذاب لذت خواهید برد.
آدرس: خیابان طالقانی، بین زیرگذر زند و خیابان لطفعلی‌خان زند، جنب مسجد وکیل
۱۷. آب‌انبار وکیل، ماجراجویی در موزه آب
سومین بنایی که از مجموعه وکیل در شیراز به‌دستور کریمخان زند ساخته شده، آب‌انبار وکیل است. این اثر تاریخی ارزنده امروزه به موزه آب و یکی از مکان های دیدنی شیراز تبدیل شده و در شرق میدان شهرداری و ۵۰۰ متری شمال شرق مسجد وکیل قرار گرفته است.
در این آب‌انبار کریم‌خانی، ماکت انواع سازه‌های تاریخی آبی را می‌توانید ملاحظه کنید و از چگونگی مهندسی سنتی آب در گذشته مطلع شوید. این آب‌انبار شامل ردیف پله‌های طولانی، مخزن و طاقهای سنتی است. همچنین یک بادگیر آجری با تزییناتی به سبک ارگ کریم‌خانی در بخش بالایی این آب‌انبار دیده می‌شود. این بادگیر به همراه آب ذخیره شده در آب‌انبار، به یک خنک‌کننده در روزهای گرم تبدیل می‌شده است.
آدرس: شرق میدان شهدا، انتهای خیابان طالقانی، بعد از زیر گذر زند، حوالی پارک ابوذر
۱۸. بازار وکیل، تماشای تاریخ و تجارت
مجموعه وکیل با بازار وکیل در مرکز شیراز و همسایگی با مسجد و حمام کامل می‌شود. این بازار نیز به دستور کریمخان بناشده و تا امروز، مرکز تجارت مهم شهر در بافت سنتی شیراز محسوب می‌شود. بازار وکیل از محبوب‌ترین جاهای دیدنی شیراز برای عاشقان بازارگردی در سفر است.
در بافت سنتی بازار شیراز قدم بزنید، حجره‌به‌حجره این بازار را کندوکاو کنید و از معماری تاریخی این بازار لذت ببرید. به اعتقاد بسیاری، ایده ساخت بازار وکیل توسط کریمخان، از معماری «بازار قیصریه» در شهر «لار» که توسط «شاه عباس» بناشده، ناشی می‌شود.
در محدوده چهارسوق بازار می‌توانید سوغات خوش‌مزه استان فارس همچون مسقطی شیرازی، حلوای لاری، نان برنجی فسا و… را بخرید. گلیم، گبه و فرش‌های دستبافت از صنایع‌دستی محبوب عشایر است که طرح و رنگشان مجذوبتان می‌کند. همچنین در بازارچه شمشیرگرها، پارچه‌های رنگارنگ با طرح‌های متنوع سنتی و عشایری منتظرتان است. خاتم‌کاری، منبت‌کاری، قلم‌زنی، ظروف مسی و نقره، لباس‌های محلی، عرقیجات گیاهی و… از دیگر کالاهای این بازار سنتی است.
آدرس: خیابان لطفعلی‌خان زند، جنوب شرقی میدان شهرداری
۱۹. خانه زینت‌الملک، بنایی قجری در شیراز
یکی دیگر از جاهای دیدنی شیراز را باید در خیابان لطفعلی‌خان زند و در همسایگی نارنجستان قوام بیابید. خانه زینت‌الملک، یکی از بناهای به‌جامانده از دوران حکومت قاجار است که با معماری سنتی خاص این دوره بناشده است.
این خانه در ضلع غربی باغ نارنجستان قوام، با همت «علی‌محمدخان قوام‌الملک دوم» در سال ۱۲۹۰ هجری قمری ساخته شد که در نهایت در سال ۱۳۰۲ توسط «محمدرضاخان قوام‌الملک سوم» تکمیل شد. زینت‌الملک دختر قوام‌الملک چهارم در این خانه زندگی می‌کرده و این اثر با نام او یاد می‌شود.
آدرس: خیابان لطفعلی‌خان زند، بعد از بلوار زینبیه
۲۰. ارگ کریمخان، مقر خانواده سلطنتی زندیه
ارگ کریمخان، از مهم‌ترین آثار تاریخی شیراز است که از معماری زیبای دوران زندیه در این شهر به جا مانده است. این بنای تاریخی محل سکونت خانواده سلطنتی در زمان حکومت زندیه بوده است و اکنون نام آن در فهرست آثار ملی دیده می‌شود. ارگ کریمخان با دیوارها و برج‌های خوش‌قدوقامتش، در شمال شرقی میدان شهدا خودنمایی می‌کند و می‌توان آن را تاریخ مصور شیراز از روزگار زندیه دانست.
نکته جالب معماری ارگ کریم خان ، ترکیب عناصر معماری بنای مسکونی و نظامی است. بخش‌هایی همچون ایوان‌ها، اتاق‌ها، باغچه و آب‌نماها، یک بنای مسکونی را یادآور می‌شود؛ اما در مقابل، چهار برج بلند نگهبانی که در چهار جهت از این قلعه حفاظت می‌کند و همچنین دیوارهای بلند آجری که دورتادور این بنا قد علم‌کرده است، ارگ را به یک پایگاه نظامی تبدیل کرده است.
از بخش‌های دیدنی این بنا، حمام ارگ است که به سبک حمام‌های سنتی ایرانی بناشده و شامل سربینه، سکوها، حوض، خزینه و… است. در روزهای شیرازگردی، ماجراجویی در این جاذبه تاریخی را از دست ندهید.
